Jak wyregulować przerzutki w rowerze?

Wielu rowerzystów uważa, że regulacja przerzutek w rowerze jest skomplikowana. Nie jest to jednak tak trudne, jak się mogłoby wydawać. Wystarczą podstawowe narzędzia i chwila wolnego czasu, aby tę prostą czynność serwisową wykonać samodzielnie.

Przerzutki w rowerze działają na podobnej zasadzie jak biegi w samochodzie. Z tą różnicą, że w rowerze dobrze dopasowane przełożenie to zdecydowanie przyjemniejsza jazda. Dzięki przerzutkom szybciej rozpędzisz się na płaskim terenie, natomiast pod górkę wjedziesz wkładając w pedałowanie zdecydowanie mniej wysiłku.

Po co reguluje się przerzutki w rowerze?

Przyjemnie jedzie się na rowerze, w którym przerzutki działają sprawnie. Szybka i płynna zmiana przełożenia to bezpieczna jazda, szczególnie w trudnym terenie. Kiedy łańcuch zaczyna przeskakiwać i spadać, a manetki nie działają jak należy i biegi się nie zmieniają, to znak, że pora na regulację przerzutek.

Regulacja przerzutek – czego potrzebujesz?

Przygotuj odpowiednie miejsce do wykonania serwisu. Musisz mieć na tyle dużo przestrzeni, aby postawić rower i swobodnie przy nim manewrować narzędziami. Najwygodniej regulować przerzutki w rowerze ustawionym na stojaku serwisowym, ale jeśli go nie masz, też dasz sobie radę. Regulacja przerzutek Shimano niczym nie różni się od serwisowania przerzutek innych producentów. Mechanizmy te zawsze mają podobną zasadę działania, a jedynie nieznacznie różnią się budową i materiałami, z których je wykonano.

Narzędzia potrzebne do regulacji przerzutek:

• śrubokręt krzyżakowy
• klucz imbusowy
• obcinacz do linek
• kombinerki

Regulacja przerzutki tylnej

Zanim zajmiemy się samą regulacją przerzutki, warto zapoznać się z działaniem mechanizmu. Przerzutki są po to, aby zmieniać pozycję łańcucha na zębatkach – w tylnej przerzutce za zrzucanie łańcucha na mniejsze zębatki odpowiada naciąg sprężyny. Natomiast linka przenosi łańcuch na wyższe zębatki.

Regulację tylnej przerzutki zaczynamy od ustawienia tzw. skrajnych pozycji. Odkręcamy śrubę mocującą linkę i ustawiamy najniższy bieg za pomocą manetki. Łańcuch powinien znajdować się na najmniejszej zębatce kasety/wolnobiegu i największej zębatce korby.

Teraz kręcąc śrubą regulacyjną oznaczoną literą H, regulujemy skrajne położenie od strony najmniejszej zębatki kasety/wolnobiegu. Górne kółko przerzutki powinno być zrównane z pozycją zębatki a obracając korbą łańcuch powinien pracować płynnie bez hałasowania i przeskakiwania. Następnie popychając przerzutkę ręką zmieniamy jej położenie na kasecie/wolnobiegu na największe (wcześniej należy przednią przerzutkę ustawić na najmniejszą zębatę). Postępujemy podobnie jak wcześniej, tym razem kręcąc śrubą oznaczoną literą L. Jeśli przerzutka nawet nie wskoczyła na największą zębatkę, należy śrubę odkręcać. Jeśli przerzutka wychyla się poza największą zębatkę podczas jej dociskania, śrubę należy dokręcać. Ten proces jest szczególnie ważny, ponieważ ustawienie umożliwiające przerzutce wychylić się poza największą zębatkę powoduje duże ryzyko wkręcenia się przerzutki w szprychy i powodowania poważnych oraz kosztownych w naprawie uszkodzeń. Jeśli mamy już ustawione skrajne położenia, możemy przejść do regulacji biegów na lince.

Ponownie ustawiamy przerzutkę na najmniejszej zębatce. Zanim przykręcimy do niej linkę, warto dokręcić baryłki regulujące w przerzutce i manetce do końca, a następnie odkręcić o około 3-4 obroty aby pozostawić zapas do ewentualnego poluzowania linki. Następnie przykręcamy linkę do przerzutki upewniając się, że wszystkie końcówki pancerza na pewno przylegają do mocowań w ramie (o ile takie występują) i do baryłek w przerzutce i manetce. Linka powinna być umiarkowanie napięta w momencie dokręcania, a bieg na manetce powinien pozostać na ustawionej wcześniej pozycji czyli na najmniejszej zębatce kasety/wolnobiegu. Następnie obracamy mechanizmem korbowym i wrzucamy kolejne biegi w manetce obserwując reakcje przerzutki. Podobnie jak w przypadku ustawiania skrajnych położeń, kółko przerzutki powinno być zrównane z zębatką odpowiadającą przełożeniu na manetce. Regulujemy to obracając baryłką, która w zależności od kierunku obracania, napina lub luzuje linkę.

Kolejną rzeczą którą należy ustawić jest odległość przerzutki od kasety/wolnobiegu. Wpływa to na prawidłowe działanie mechanizmu, niezależnie od tego czy przerzutka jest prawidłowo wyregulowana na lince. Jeśli przerzutka będzie zbyt daleko od zębatek, biegi mogą zmieniac się zbyt powoli lub w skrajnych przypadkach nie będzie dało się ich prawidłowo wyregulować. Służy do tego trzecia śrubka, która znajduje się na przerzutce, nie jest opisana żadną literą i najczęściej znajduje się najbliżej śruby mocującej przerzutkę do ramy. Aby to ustawić wrzucamy bieg na największą zębatkę z tyłu. Kręcąc śrubą ustawiamy tak, aby kółko przerzutki było możliwie blisko zębatki, ale nie na tyle blisko, aby się z nią stykać lub ocierać podczas zmiany biegu.

Oczywiście jest wiele różnych metod regulacji przerzutek, ale podana metoda pozwala na wyregulowanie przerzutki nie pomijając ważnych kroków. Jest to szczególnie ważne w przypadku osób początkujących.

Regulacja przerzutki przedniej

Regulacja przerzutki przedniej przebiega podobnie jak tylnej, ale jest kilka różnic.

Również rozpoczynamy od regulacji skrajnych położeń. W tym celu zaczynamy od odkręcenia linki od przerzutki i ustawienia biegu na manetce w pozycji dla najmniejszej zębatki korby. Przed rozpoczęciem regulacji należy upewnić się, że przerzutka jest prawidłowo przykręcona względem mechanizmu korbowego. Prowadnica powinna być ustawiona równolegle do zębatek korby, nie może być ustawiona po skosie. Kolejną ważną sprawą jest wysokość ustawienia przerzutki. Należy ją ustawić tak, aby zewnętrzna część prowadnicy znajdowała się ok 3-4 mm nad największą zębatką. W nowych przerzutkach można wspomóc się czerwoną najlejką na tej części prowadnicy, która dokładnie pokazuje jaka to ma być odległość.

Następnie ustawiamy na tylnej przerzutce bieg na największą zębatkę i możemy przystąpić do regulacji skrajnego położenia przedniej przerzutki przy najmniejszej zębatce. Kręcąc śrubą regulacyjną oznaczoną literą L ustawiamy prowadnicę tak, aby jej wewnętrzna część znajdowała się możliwie blisko łańcucha, ale się z nim nie stykała. Najlepiej ustawić odległość odpowiadającą około połowie szerokości łańcucha. Następnie ustawiamy tylną przerzutkę na najmniejszej zębatce i dokonujemy regulacji skrajnego położenia z drugiej strony. Tak jak w przypadku tylnej przerzutki, próbujemy przesunąć ręką przednią przerzutkę, aby wskoczyła na największą zębatkę.

To zadanie może być trudniejsze niż w przypadku tylnej przerzutki, ponieważ przednia ma twardszą sprężynę. Jeśli udało nam się to zrobić, przystępujemy do regulacji skrajnego położenia z tej strony. Wykonujemy to obracając śrubą oznaczoną literą H. Zęwnętrzna część prowadnicy powinna być w podobnej odległości od łańcucha jak w przypadku poprzedniego ustawienia. Oczywiście musimy przy tej czynności wychylać ręką przerzutkę do zewnątrz, ponieważ sprężyna będzie nam automatycznie spychać prowadnicę w dół. Jeśli udało nam się to ustawić, można przystąpić do regulacji na lince. Tu również zasada będzie podobna jak w przypadku tylnej przerzutki.

Ustawiamy przerzutkę na najmniejszą zębatkę i mając pozostawiony bieg na manetce na tej samej pozycji, przykręcamy linkę. Należy pamiętać, aby wcześniej ustawić baryłkę regulującą tak, jak przy regulacji tylnej przerzutki. W przypadku przedniej, baryłka występuje tylko przy manetce. Teraz, przy pomocy manetki wrzucamy drugi bieg. Następnie obracając baryłką regulujemy naciąg linki w taki sposób, aby prowadnica nie ocierała o łańcuch na tym biegu, niezależnie od tego jaki bieg znajduje się z tyłu. W niektórych przypadkach będzie to niemożliwe, więc dopuszczalne jest nieznaczne ocieranie na skrajnych położeniach tylnej przerzutki. Następnie wrzucamy trzeci bieg i upewniamy się, że również działa prawidłowo i nie występuje ocieranie o łańcuch w przypadku dolnych położeń tylnej przerzutki.

Ustawiając łańcuch na największej zębatce z przodu i największej z tyłu powodujemy duży przekos łańcucha i obcieranie będzie normalnym objawem. Tak samo w przypadku ustawienia najmniejszej zębatki z przodu i z tyłu. Nie zaleca się jazdy w ten sposób, gdyż napęd zużywa się w przyspieszonym tempie.

Przerzutki przednie z budżetowej półki cenowej nie są wystarczająco sztywne aby płynnie wrzucić wyższy bieg w czasie jazdy więc zaleca się przytrzymanie dźwigni manetki do momentu załączenia biegu. Nie zaleca się również, aby zmieniać biegi pod dużym obciążeniem, gdyż w skrajnych przypadkach można uszkodzić mechanizm lub łańcuch.

Regulacja przerzutek w piaście

Przerzutki w piaście to osprzęt najczęściej spotykany w rowerach miejskich. Mechanizm jest ukryty, więc jest mniejsze ryzyko jego rozregulowania czy uszkodzenia podczas upadku. Zaletą przerzutki w piaście jest możliwośc zmiany biegów na postoju – to najlepiej sprawdza się właśnie w ruchu miejskim.

Regulacja przerzutki w piaście w rowerze miejskim to prosta czynność. Zanim to zrobisz zajrzyj na stronę producenta osprzętu, aby sprawdzić na jakim biegu poleca wykonanie regulacji. W przeciwieństwie do przerzutek zewnętrznych regulacja przerzutki w piaście odbywa się na środkowych biegach.

Aby wyregulować taką przerzutkę należy wyrównać wskaźniki znajdujące się przy przerzutce. Śrubą baryłkową kręć tak, aby odpowiednio poluzować lub naciągnąć linkę – obserwuj wskaźniki – kiedy się ze sobą zejdą, dokręć nakrętkę kontrolującą i gotowe.

Przerzutki nie działają – powody

Powodów nieprawidłowego działania przerzutek może być wiele. Zanim przejdziesz do ich regulacji sprawdź, czy ich zawodność nie wynika z innych przyczyn. Jest kilka powszechnych problemów, które łatwo zdiagnozujesz samodzielnie i trzeba je usunąć przed regulacją.

1. Brudne linki i pancerze – jak to sprawdzić? Naciśnij delikatnie manetkę tylnej przerzutki, ale nie zmieniaj biegu i obserwuj mechanizm przerzutki. Jeśli zareaguje płynnie, oznacza to, że linki są czyste. Jeśli nie lub jeśli wyczuwalny jest duży opór na dźwigni manetki, musisz je wyczyścić i nasmarować, a w ostateczności wymienić.
2. Wygięty hak tylnej przerzutki lub wygięta przerzutka – najczęściej dzieje się tak po upadku lub wkręceniu czegoś w szprychy. Hak tylnej przerzutki to część, którą łatwo wymienić, bez konieczności zakupu całego mechanizmu. Najpierw spróbuj go odgiąć, aby ustawić mechanizm we właściwej pozycji. Kółka prowadzące łańcuch w przerzutce powinny być ustawione równolegle do zębatek. Jeśli ustawione są po skosie, należy naprostować hak i upewnić się, że przerzutka sama w sobie nie jest skrzywiona.
3. Zużyty i rozciągnięty łańcuch – luzy uniemożliwiają płynną zmianę biegów. Rozciągnięty łańcuch sprawdzamy za pomocą specjalnego narzędzia, tzw. przymiaru do łańcucha.
4. Zacinające się lub źle dobrane manetki. Mechanizmy manetek są dosyć skomplikowane – niewielkie części wewnątrz również wymagają regularnego smarowania. Problem dotyczy najczęściej rowerów, które nie były używane przez wiele miesięcy, a nawet lat.

Należy oczywiście pamiętać, że podejmując się regulacji przerzutek robimy to na własną odpowiedzialność. Jest to szczególnie istotne w przypadku rowerów objętych gwarancją producenta. Regulacja nie jest trudna i skomplikowana, jednak wymaga podstawowych zdolności manualnych i umiejętności. Jeśli nie czujesz się na siłach, aby wykonać te czynności samodzielnie lub jeśli problem jest bardziej skomplikowany, udaj się do serwisu rowerowego.